Беларуская культура — адна з самых старажытных еўрапейскіх культур. Традыцыі і звычаі беларускага народа захавалі такія святы, як Каляды, Купалле, Свята Гуканне вясны, Дажынкі. У кожным з іх прыкметныя элементы старажытных веравызнанняў.
Свята Дажынкі
Культура і традыцыі беларускага народа з’яўляюцца адлюстраваннем побыту простых людзей. Культура беларусаў моцна звязаная з зямлёй. Адным з такіх праяў лічыцца свята Дажынкі.
Праводзіцца па заканчэнні пасяўных работ. У Беларусі даволі ўрадлівыя раёны, багатыя ураджаем. Гэты старажытны звычай ведаюць усе народы, якія звязаны з земляробствам. Свята апынуўся гэтак запатрабаваным, што ніякія вайны не змаглі яго забіць. Народ захаваў яго на працягу многіх стагоддзяў. У Расіі гэтая прыгожая традыцыя знайшла сваё адлюстраванне ў штогадовым свяце Сабантуй. На ім выбіраюць лепшых працаўнікоў і дораць ім падарункі.
Свята Купалле
Гэта Дзень Івана Купалы. Лічыцца, што адбываюцца незвычайныя рэчы: звяры пачынаюць размаўляць, дрэвы ажываюць, а ў рэках і азёрах можна назіраць, як плаваюць русалкі. Дзень напоўнены вялікай колькасцю паданняў. І ніхто не можа высветліць, што праўда, а што хлусьня. Праводзіцца з шостага на сёмае ліпеня. Гэта свята з’яўляецца самым найстаражытным з звычаяў. Ён мае паганскія карані. Нашы прадзеды звязвалі Купалле з глыбокай пашанай сонца. Існуе паданне, што менавіта ў гэтую ноч усё, што здавалася ў сне, станавілася явай. Ажывалі душы памерлых у выглядзе русалак, якія купаюцца ў рацэ. Іх можна было разглядзець у чыстай вадзе.
Адным з абрадаў у купальскую ноч быў пошук папараці. Менавіта ён па звычаю меў ключ да ўсяго таго, што адбываецца. Гаспадар гэтай кветкі разумеў гаворка жывёл і птушак, глядзеў на русалак і назіраў, як перамяшчаюцца дрэвы з месца на месца. Гэта расліна — не адзіны кветка, якому пакланяліся нашы прадзеды. У той час лічылі, што ўсе кветкі надзелены неверагоднай гаючай сілай. Жанчыны і дзеці збіралі розныя травы, асвятлялі іх у царкве і лячыліся імі цэлы год. У гэтае свята праводзіўся яшчэ адзін абрад — ачышчэнне вадой. Калі выкупацца ў гэтую ноч, то чыстым будзеш адчуваць сябе ўвесь год, так абвяшчала павер’е. Раніцай пасля свята ўсё каталіся па расе. Народ лічыў, што раса надзеліць усіх моцным здароўем і сілай. Свята Купалле адзначалі ўсёй вёскай, спаць у гэтую ноч не дазвалялася.
Каляды
Гэтае свята ў беларусаў было самым прыгожым сярод зімовых. Народ збіраецца вялікай кампаніяй і зазірае ў кожны двор з песнямі і танцамі.
За гэта іх дзякавалі смачнай ежай. Затым людзі збіраюцца ў адным месцы і частуюць адзін аднаго сабранымі прысмакамі. Каляды — асаблівы звычай. Да яго святкавання рыхтаваліся загадзя, добранька мыліся ў лазні, праводзілі ўборку дома, вышывалі новую вопратку. У гэты дзень народ быў чысты душой і целам. У наш час калядуюць з 7 па 8 студзеня. Гэтыя традыцыі беларускага народа больш адносяць да розыгрышу. Пераапранаюцца ў розныя ўборы і ходзяць у госці да родных.
Свята Гуканне вясны
Гэта самае вясёлае і радаснае з усіх святаў. Так беларусы называюць праводзіны зімы. Трэба было прыгожа праводзіць зіму і сустрэць прыгажунню-вясну.
Гэты звычай сыходзіць сваімі паганскімі каранямі глыбока ў даўніну. Людзі клічуць вясну, каб паскорыць яе прыход. Той баль праходзіць у пачатку красавіка. Бусел — самая галоўная птушка на ім. Людзі робяць іх з цеста, з паперы, з кардона. Ўпрыгожваюць птушкамі дрэвы. На гэтую ежу з цеста зляталіся ўсе птушкі ў акрузе. Тым самым птушкі нясуць з сабой вясну на крылах. Было павер’е: на чый дом сядзе больш птушак, той дом і будзе самым шчаслівым. Народ весяліўся ў гэты дзень, скакаў, спяваў, вадзіў карагоды.
Станіслаў Рабцаў.
