Гэтай вясной Яна Філончык скончыла сярэднюю школу ў гарадскім пасёлку Мір. У ліпені паспяхова здала ўнутраныя экзамены і стала студэнткай факультэта журналістыкі БДУ cпецыяльнасці «журналістыка (па напрамках)». З ёй мы пазнаёміліся восенню на праекце «Студэнт БДУ на тыдзень», у якім навучэнцы 10-11 класаў маглі наведваць пары вышэйшай навучальнай установы. З таго часу ў Яны з’явілася думка пра паступленне, і зараз дзяўчына распавяла больш падрабязна аб іспытах і сваёй падрыхтоўцы.
– Якімі былі твае першыя эмоцыі пасля паступлення?
– Эмоцыі, вядома, мяне перапаўнялі. Мы збіраліся ў вялікай аўдыторыі фізічнага факультэта БДУ разам з бацькамі і выкладчыкамі журфака.
Калі дэкан факультэта журналістыкі аб’яўляў спіс, то я апынулася на чацвёртым месцы ў спiсе на бюджэт (усяго на «журналiстыку» паступiла 60 челавек, платных месцаў у 2023 годзе не было).
Я думала, што буду хоць бы дзесьці ў сярэдзіне, а тут у самым пачатку, бо ў мяне выйшлі вельмі вялікія балы. Я была такая шчаслівая!
– Хто-небудзь ведаў загадзя ў той дзень, хто паступіў?
– Не, мы прыйшлі, не ведаючы вынікаў. Пра гэта нам паведамілі ўжо на сходзе з дэканам. Але у сваім асабістым кабінеце кожны бачыў свае балы. У ім, вядома, не было напісана, праходзіш ці ты на бюджэт. Але па мінімальным прахадным мы маглі зразумець, хто паступіў, а хто не.
– А як праходзіў сход?
– Там быў дэкан і пара выкладчыкаў. Яны стварылі вельмі камфортную абстаноўку. Яшчэ прысутнічалі нашы будучыя куратары, з ліку студэнтаў, якія будуць дапамагаць нам асвойвацца на першым курсе. Яны сказалі пару слоў пра інтэрнат, пары і ўніверсітэт. Гэтак жа абяцалі вялікую падтрымку ад іх саміх і ад выкладчыкаў. Так што, баяцца было няма чаго)
– Чаму ты выбрала менавіта журфак і спецыяльнасць «журналістыка па напрамках»?
– Гэта вельмі цяжкае пытанне. Наогул, я ўпэўнена вырашыла туды паступаць толькі ў лютым гэтага года. Але ўпершыню думка у мяне з’явілася падчас праекта «Студэнт БДУ на тыдзень» восенню. А потым яна замацавалася пасля абласной алімпіяды па беларускай мове, якая праходзіла ў студзені. Там мне трэба было пісаць сачыненне, і ў мяне выйшаў досыць высокі бал. Тады і вырашыла, што гэта ўсё ж мая сфера, і выбрала адпаведную спецыяльнасць. Хаця, зараз на журфаку іх толькі дзве — гэта «інфармацыя і камунікацыя» і «журналістыка (па напрамках)». Так атрымалася, што другі варыянт мне быў нашмат бліжэй.
– Табе не здавалася, што на інфакам паступіць было лягчэй, бо там не патрабуецца партфоліо?
– Для мяне наадварот. Мне на журналістыку паступіць было лягчэй, таму што я не люблю грамадазнаўства, якое трэба здаваць на iнфакам.
Да таго ж не цяжка стварыць партфоліо, калі ты ўмееш пісаць і супрацоўнічаеш з газетамі (а табе трэба, бо ты будучы журналіст). Але калі ў цябе не атрымліваецца сабраць партфоліо, то навошта ты ідзеш на журфак?
– А асабіста для цябе было цяжка яго зрабіць?
– Не, пасля праекта «Студэнт БДУ на тыдзень» я адразу напісала ў рэдакцыю маёй раённай газеты «Полымя». І там галоўны рэдактар Iна Лейка адразу вельмі ўзрадавалася, сказала: «Так, вядома, супрацоўнічай з намі». У мяне адразу ж дзесьці ў студзені быў створаны асабісты блог там. Да таго ж, я пісала ў газету «Зорька» і часопіс «Чароўны». Усюды галоўныя рэдактары былі добрымі людзьмі, яны вельмі радаваліся маім артыкулам і не было ніякіх праблем. Я не магу ўспомніць якіх-небудзь дрэнных гісторый, звязаных з супрацоўніцтвам. У мяне ўсё ішло гладка.
– У абласныя газеты прымалі матэрыялы?
– Я пісала ў «Гродзенскую праўду». Яны, вядома, прапаноўвалі свае тэмы, але ў мяне проста не было часу, бо яшчэ працавала ў іншай сферы(Яна таксама больш за год з’яўляецца работнікам ў рэстаране Мірскага замка, і сама сабе зарабіла сродкі для падрыхтоўкі ва ўніверсітэт). Асабіста мне хапіла «Зоркі » і раённых газет.
– Што табе яшчэ трэба было здаваць?
– Я пісала два ЦЭ па беларускай мове і гісторыі Беларусі. Акрамя партфоліо, былі яшчэ іншыя ўнутраныя экзамены — сачыненне, рэдактура тэкстаў на дзвюх дзяржаўных мовах і сумоўе.
– Якія ў цябе выйшлі балы? Як ты рыхтавалася да іспытаў?
– Так атрымалася, што за атэстат у мяне 97 балаў, па мове — 96, па гісторыі — 91. Па беларускай мове у мяне была добрая база, бо ў алімпіядзе ўдзельнічала. Шчыра кажучы, я спадзявалася, што ў мяне будзе 100 балаў, але выйшла 1 памылка. Па гісторыі Беларусі мне патрэбен быў рэпетытар, бо да паступлення я стала ўзмоцнена рыхтавацца толькі са студзеня. Тады ж узяла экспрэс-курс, дзякуючы якому ў мяне 91 бал.
Да ўнутраных іспытаў я рыхтавалася на летніх двухтыднёвых курсах журфака, дзе мы шмат казалі пра галоўныя прынцыпы сачынення. Я вельмі ўдзячная за гэта сваёй выкладчыцы, яна прама па палічках расклала як, пра каго і што пісаць, якія асноўныя памылкі дапускаюцца, што падабаецца камісіі і гэтак далей.
Але асабіста для мяне курсы — гэта не толькі веды, але і знаёмствы. Бо я ўмела пісаць сачыненні добра, а гэтыя заняткі далі мне магчымасць пазнаёміцца з новымі людзьмі. І калі я прыйшла на экзамен і на сумоўе, то ўжо вельмі многіх ведала ў твар. Гэта аказалася велізарнай маральнай падтрымкай — калі ты бачыш знаёмых, табе ўсміхаюцца і махаюць, падыходзяць абдымацца. Вось гэта мне далі курсы і «Студэнт БДУ на тыдзень».
– Дарэчы, курсы былі анлайн або афлайн?
– Па-мойму, можна было і анлайн. Але асабіста я прыехала ў Мінск. Мне хацелася з многімі пазнаёміцца, каб было лягчэй на саміх іспытах. Іншагароднім даваўся інтэрнат на Кастрычніцкай. Камусьці траплялася жыць з абітурыентамі журфака, а камусьці, як мне, з дызайнерамі.
– Ці складанай была рэдактура тэкстаў?
– У мяне з рэдактурай па беларускай мове ўсё было добра. А па рускай было не вельмі. Мы шмат трэніраваліся на курсах, і я прама адчувала, што рускі ў мяне трошкі прысядае. Але нягледзячы на гэта, я вучыла правілы, і, у выніку, выйшла 9 за гэта.
Дарэчы, цікавы факт, што я адна з усіх абітурыентаў для сачынення і вуснага экзамену выбрала беларускую мову. На ёй жа я казала і пісала ўсе сачыненні падчас курсаў.
– Гэта значыць, можна было выбраць мову?
– Так. На сачыненне табе даецца 3 тэмы: спачатку яны агучваюцца па-руску, а потым па-беларуску. І калі спыталі, хто будзе пісаць па-беларуску, з усёй аўдыторыі падняла руку толькі я. А яшчэ з усіх абітурыентаў я адказвала вусны экзамен самая апошняя. Для мяне ён прайшоў у вельмі расслабленай абстаноўцы. Бо са мной ніхто не застаўся з тых, хто паступае, і я была сам-насам з камісіяй. Можа, кагосьці гэта напалохала б, але мне было камфортна.
– А былі пытанні, якія цябе прымусілі знянацку?
– Так. Вядома, на сайце журфака ёсць пералік прыкладных пытанняў. Але мне трапіўся пра «Спадчыну Беларусі», якога ў спісе не было. Я там казала пра раённую і абласную газеты. Думала, што мне зададуць дадатковае пытанне пра галоўных рэдактараў ці хаця б нешта звязанае з журналістыкай, але гэтага не было. У мяне спыталі пра славутасці Гродзеншчыны. І я проста была ў шоку, спрабавала сабрацца з думкамі, распавяла, што магла. Тут мне задае жанчына пытанне, пра славутасці сталіцы. А мужчына ёй адказвае: «Дык яна ж не з Мінска, як ёй адказаць?» Але жанчыне неяк было ўсё роўна. А я распавяла, што магла. Атрымалася 8 за вусны экзамен, дык ў суме за ўсё выйшла 80 балаў.
– Гэта проста цудоўна!
– Так, але мне вельмі хацелася 10 за партфоліо. Іх у нашым годзе жорстка ацэньвалі, бо было шмат рэальна добрых работ, і 8 ставілі амаль усім. Гэта патлумачылі тым, што не кожны мае артыкулы ў рэспубліканскіх выданнях.
– Якія ты б дала парады, каб зрабіць якаснае партфоліо? Што рабіць, калі зусім няма ідэй?
– Пісаць пра ўсё, што ты бачыш.
Напрыклад, калі я сёння ўстала і наліла сабе ваду з лімонам, то падумала: «Чаму б не напісаць у часопіс пра карысць шклянкі вады з раніцы?»
Яшчэ нядаўна выйшаў вельмі папулярны фільм «Барбі», пра што таксама можна напісаць. І, да таго ж, толькі скончылася ўступная кампанія — тады я адразу пытаю ў сваіх аднакласнікаў пра іх паступленне, што таксама можа стаць добрым матэрыялам у раённую газету. Артыкул пра ваду — у часопіс здаровы лад жыцця, а пра фільм — у выданне для моладзі.
– На колькі былі расцягнутыя экзамены?
– Мне шмат хто казаў, што гэта вельмі доўга, і ты самая апошняя даведаешся пра вынікі. І гэта праўда так. У мяне ў класе ўжо мэтавікі і вучні педагагічных класаў ведалі, што паступілі, а мне трэба было яшчэ экзамены здаваць. І гэта праўда вельмі доўга. Асабліва ты гэта ўсведамляеш, калі ўсе ўжо здалі і ведаюць вынікі ЦТ, а цябе яшчэ чакаюць іспыты ў канцы ліпеня.
«Журфак – гэта не месца, а людзі! – гаворыць Яна. – Насамрэч, мне вельмі пашанцавала ў тым, што я ўдзельнічала і ў школе маладога журналіста, і на тыдні студэнта, і ў конкурсах, таму што ў мяне з’явілася вельмі шмат знаёмых і карысных сувязяў. Таму я б параіла ўсім, хто неўзабаве збіраецца ва ўніверсітэт, не забываць пра вучобу, але і шукаць блізкіх па духу людзей. Гэта значыць, прымаць удзел ва ўсіх мерапрыемствах, якія дае журфак. А дае ён нямала, бо многае створана для таго, каб туды паступалі. Факультэт мэтанакіравана робіць цікавыя праекты, у якіх варта ўдзельнічаць».
